Hiyerarşiye Göre Çatışma

Hiyerarşiye Göre Çatışma

Biçimsel olarak düzenlenmiş örgütsel ortamlarda dikey, yatay ve komuta-kurmay çatışmaları olarak gözlenir (Artan, 2002; Başaran, 2008; Eren, 2010; Karip, 2003).

a)  Dikey çatışma, örgütlerdeki etkileşim görüntüsü; örgütsel yetki, statü ve uzmanlık gibi davranış sistemleri ile örgütsel amaçla ilgili teknik bağımlılık sis­temi tarafından oluşturulur. Hiyerarşik yetkilerin dikey dağılımı örgüt üyeleri­ni ast ve üst gibi gruplara ayırır. Formal iletişimi hiyerarşik kontrolü ise, örgütü yönetenler ve yönetilenler biçiminde gruplaştırır. İşte bir örgütte üstler arasındaki iletişimin sağlıklı kurulamaması, astlara yetki devrinin kötü yapılması, astın yetkiyi kötüye kullanması, astın yetkiyi eksik kullanması, ya da yetki aşımı durumlarında çatışma çıkabilir.

b)  Yatay çatışma, Aynı hiyerarşik kademede bulunan bireyler arasında ortaya çı­kan çelişkiler, uyuşmazlıklar ve münakaşalardır. Bir okulda öğretmenlerin kendi arala­rında veya farklı bölümlerdeki öğretmenler arasında yaşanan çatışmalar bu türdendir.

c)  Komuta-kurmay çatışması, yönetici, yönetme hakkını yasal olarak elinde tutan kişidir. Yönetici (komuta); yönetim alanında öğrenimiyle, deneyimiyle uz­manlık düzeyine çıkmış; başarılı bir yönetici olabileceği gibi bunun tersi bir nite­likle de donatılmış olabilir. Uzman (kurmay), yönetim ya da örgütle ilgili konular­da öğrenimi ve deneyimi ile uzmanlık düzeyine çıkmış ama elinde yönetme hakkı olmayan; çoğunlukla denetmen, danışman, araştırmacı gibi değişik adlarla örgütte yerini alan işgörendir. Uzmanın hak değil, görevleri vardır.

Yönetici ve uzman arasında çıkan çatışma, rollerin özelliğinden kaynaklanır. Uzman uygulamadan sorumlu olmadığı için uzmanlık alanının doğrularını sa­vunur. Yönetici ise kendini başarısızlığa götüreceğine ve kişiliğine uymayacağına inandığı uzman önerilerini uygulamak istemez. Yönetici ve uzmanın rol savunma­sının altında ise her ikisinin de güç ve konum savaşı vardır. Uzmanlık gücü dışla­narak saldırıya uğradığında, uzman ile saldıran arasında çatışma çıkar. Yöneticiler makam, ödül ve ceza güçlerine uzmanlık ve benimsenme güçlerini de katarak ko­numlarını yükseltmek isterler. Bu yüzden uzmandan daha iyi uzman olduklarını çalışarak ya da uzmanı dışlayarak, aşağılayarak uzmanla çatışmaya düşerler. Uz­man grup içinde diğer işgörenlere kendini benimsetmiş ise yöneticinin gözünde kendi konumunu sarsacak biri olarak görülür. Yöneticinin elindeki makam, ceza gücü uzmanın elinde bulunan uzmanlık ve benimsenme gücünden daha soğuk ve katlanılmazdır. Uzman örgüt içinde yöneticininkinden daha yüksek bir konum elde etmeye yönelir. Buna katlanamayan yönetici ile uzman arasında çatışma yo­ğunlaşır. Örgütün ürünleri yüksek düzey uzmanlığı gerektirdiğinde; işgörenlerin öğrenim, eğitim düzeyi yükseldiğinde; yönetici, uzman ve işgörenler arasında ikili çatışma çoğalır ve kötüleşir.