Johnson'ın Çatışma Ve Sorun Çözme Stratejisi

Johnson'ın Çatışma Ve Sorun Çözme Stratejisi

İnsanların amaçlarına ve ilişkilerine ne ölçüde önem verdiklerine bağlı olarak başvurabilecekleri beş farklı çatışma çözme stratejisi tanımlanmıştır. Bireylerarası sorunları çözmek için önerilen bu stratejiler, insan davranışları hayvanların özel­likleriyle ilişkilendirilerek metaforlar olarak sunulmuştur. İnsanlar karşılaştıkları çatışmaları çözmek için çatışılan kişi ya da kişilerin özellikleri ve tartışılan konu­lara bağlı olarak kimi zaman bu stratejilerden birini kullanabileceği gibi birden fazlasını da kullanılabilir (Johnson ve Johnson, 1996; Karip, 2003; Rahim, 1994; Öğülmüş, 2001).

İlişki 1

+ - AYİCİK Alttan Alma		+ + BAYKUŞ Yüzleşme
	++ TİLKİ Uzlaşma
KAPLUMBAĞA Geri Çekilme		- + KÖPEKBALIĞI Zorlama

Amaçlar

Çalışma ile Başa Çıkma Yolları

Geri çekilme (Kaplumbağa).- Bu özellikteki kişiler, kaplumbağalar gibi, ça­tışmalardan sakınmak için kendi kabuklarına geri çekilirler. Kendi hedeflerinden ve ilişkilerinden kolayca vazgeçme eğilimindedirler. Çatışmanın meydana geldiği konulardan ve çatışma içinde oldukları kişilerden uzak dururlar. Kaplumbağalar, çatışmaların çözümü için çabalamanın umutsuzca olduğuna inanırlar. Kendilerini çaresiz hissederler. Bir çatışmayla yüzleşmektense, ondan geri çekilmenin (fiziksel ve psikolojik olarak) daha kolay olduğuna inanırlar. Kaplumbağa stratejisinin kul­lanılması, elde edilecek ödüller çok yüksek değilse ve kaybedilecek bir şey yoksa; çatışmayı ele alacak zaman yoksa; ortam uygun değilse; daha önemli sorunların baskısı hissediliyorsa; çıkarların gözetileceğine dair hiçbir umut ışığı görünmü­yorsa; çok öfkeli bir kişiyle karşı karşıya kalınmışsa; tam olarak hazır olunmamış- sa, bilgi edinmeye ve düşünmeye gereksinim duyuluyorsa; duygusal olarak çok fazla yüklüyseniz ve çevrenizdeki diğer kişiler çatışmayı daha başarılı bir biçimde çözebileceklerse, uygun düşebilir.

Güç kullanma, rekabete girme (Köpekbalığı).- Çatıştığı kişileri güç kullanıp yenerek, çatışmanın çözümünü kabule zorlarlar. Onlar için hedefler çok önemli iken ilişkiler daha az bir öneme sahiptir. Hedeflerini gerçekleştirmek için her türlü bedeli göze alırlar ve diğer kişilerin gereksinimleriyle ilgilenmezler. Başkalarının ulaşılan çözümleri sevmesini ya da kabul etmesini göz önünde bulundurmazlar. Köpek balığı stratejisi, bireyin kendisinin kesinlikle haklı olduğunu bildiğinde; kısa süre içerisinde karar vermesi gerektiğinde; muhaliflerini ezen bir kişi ile kar­şılaştığında kullanmak doğru olabilir.

Yatıştırma, uyma (Ayıcık).- Bu özelliktekiler, başkaları tarafından sevilmek ve kabul edilmek istediklerinden, hedeflerinden çok ilişkilerine çok büyük öne­me verirler. Çatışmalardan uyumlu davranarak kaçınılabileceğini ve bu insanla­rın ilişkilere zarar vermeden sorunlarını tartışamayacağını düşünürler. Çatışma devam ederse, birisinin incineceğinden korkarlar ve bunun da ilişkiyi yıkıma götüreceğini düşünürler. Oyuncak ayılar, ilişkiye zarar vereceğini düşündükleri için çatışmayı yatıştırmayı, uymayı denemeyi yeğlerler. Oyuncak ayı stratejisi, so­rundan çok çatışılan birey önemli olduğunda; bireyi üzecek ya da çok yıpratacak bir durum hissedildiğinde; kazanılmayacağının ve sürekli bir rekabetin zararlı olacağı bilindiğinde; ortamda var olan uyum ve dengelerin koruması çok önemli olduğunda, uygun bir çatışma yönetim stratejisi olarak görülebilir.

Uzlaşma (Tilki).- Akla uygun bir şekilde kendi hedefleri ve diğerleri ile olan ilişkileri ile ilgilenen tilkiler; bir uzlaşma arar, hedeflerinin bir kısmından vazge­çerler ve bir çatışmada diğer kişiyi, hedeflerinin bir kısmından vazgeçmesi konu­sunda ikna ederler. Her iki tarafın da bir şeyler kazanabileceği bir çatışma çözümü ararlar. Farklı uçlarda yer alan iki durum arasında ortak bir noktada buluşup, or­tak kazanç için bir anlaşma zemini oluşturmak üzere, hedeflerin ve ilişkilerin bir kısmından özveride bulunmaya isteklidirler. Amaçların orta derecede önemli ol­duğu; eşit statüdeki kişilerin çatışmaya taraf olduğu; karmaşık bir sorun için geçici bir çözüme ulaşmak gerektiği, önemli bir sorun için uygun çözümlere ulaşılmak istendiği, rekabet ya da işbirliği stratejilerinin sonuç vermediği durumlarda tilki stratejisi daha uygun bir yol olabilir.

Yüzleşme, işbirliği yapma (Baykuş).- Kendi hedefleri ve ilişkilerine büyük değer verirler. Onlar, çatışmaları çözülecek sorunlar olarak görürler ve hem ken­di hedeflerini, hem de diğer kişinin hedeflerini yerine karşılayabilecek çözümler ararlar. Baykuşlar, kendi hedeflerini ve diğer kişinin hedeflerini tatmin edecek bir çözüm bulunana kadar tatmin olmazlar. Yüzleşme stratejisi, başkasının yaşamı söz konusu olduğunda; çatışmaya konu olan durumla ilgili bütün sorumluluğun üstlenilmek istenmediğinde; iletişimde bulunan taraflar arasında büyük bir güven duygusu varsa; karşı taraftan taahhüt elde etmek istenildiğinde; kin, husumet, vb. gibi yoğun duygularla uğraşmak gerektiğinde kullanılabilir.