Kazan - Kaybet Yaklaşımı

Kazan - Kaybet Yaklaşımı

İletişim çatışmalarında bazen taraflardan biri kazanırken diğeri kaybetmek­tedir. İletişim sürecini yöneten kaynak, çatışmanın çözüm yolunu üreterek karşı­sındakine bu çözümü kabul ettirmeye çalışır. Bu çaba sırasında, birey bazen güç kullanarak, katı davranarak amacını gerçekleştirir; bazen de hoşgörülü davrana­rak veya boyun eğerek karşı tarafın isteklerine razı olur. Çatışmalar birer güç mü­cadelesi, isteklerin çekişmesi ya da kazanma savaşı olarak ele alınır. Bazen de, ça­tışmanın tarafları bir uzlaşma zemini oluşturarak kabul edebilecekleri düzeylerde kazanım elde ederler. Bu yaklaşımda, kazanma - kaybetme ilişkisine dayalı olarak, üç yöntemden söz edilebilir (Gordon 2009; 2010).

Yöntem 1: İletişimde karar verici taraf, çözümün ne olması gerektiğine karar verir ve güç ve otorite kullanarak bunu kabul ettirir. Örneğin; okulda öğretmen otoriterdir ve öğrencilere karşı güç kullanımı söz konusudur. Öğretmen kendi gereksinimlerini öğrencilere zorla kabul ettirir. Öğrencinin gereksinimi dikkate alınmaz, öyle bir durum, öğrencide kızgınlık ve kırgınlık; öğretmende ise suçluluk duyguları oluşturur.

Bu yöntemi kullanan öğretmenin öğrencileri, güç kullanımı ile baş edebilmek için isyan, direnme, meydan okuma, örgütlenme, başkalarını suçlama, dedikodu yapma, yalan söyleme, duygularını saklama, sinsilik, hilecilik (kopya), model alma, kendinden güçsüzlere karşı aynı yöntemi uygulama, yenmeye yönelik hırs, boyun eğme, sinme, yağcılık, hayalcilik, kaçma (fanteziler, okul korkusu, okul fobisi, za­rarlı alışkanlıklar, çok yeme, migren, ülser vb. psikosomatik hastalıklar, çöküntü ve intihar eğilimi vb. istenmeyen davranışlar geliştirirler. Diğer taraftan, böyle bir uygulama öğrencilerde sorumluluk duygusunu zayıflatır, iç denetim geliştirmele­rini de engeller. Asıl olan kurallara uymak değil kuralları çiğnerken otoriteye ya­kalanmamaktır. Bu yöntemde kazanan öğretmendir, kaybeden öğrencidir. Böylesi bir ilişkide; öğrencinin yaratıcılık, girişimcilik, öz disiplin, özgüven, sorumluluk ve cesaret vb. özelliklerini geliştirmesi tehlikeye düşer.

Yöntem 2: Öğretmen-öğrenci çatışmasından hareket edilirse, bu yöntemde ise kazanan öğrencidir, kaybeden öğretmendir. Öğrencinin öğretmene yönelik kafa tutma, ciddiye almama, saygısızlık, öğretmen sınıftayken de kendi gereksinimle­ri doğrultusunda davranışlarına devam etme, öğretmenle dalga geçme....vb. güç kullanımı vardır. Sınıfta öğrencinin gereksinimleri esastır ve öğretmenin gereksi­nimleri bastırılmıştır. Öğretmen gerçek tavrın koyamaz ve genellikle hoşgörü imiş gibi bir davranış içine girer. Gerçekte, böyle bir durum öğret-mende kızgınlık, kır­gınlık ve öğrencide suçluluk duyguları oluşturur. Bu yöntemde ise öğretmenler, öğrencilerin güç kullanımı ile baş edebilmek için habersiz ve zor sınavlar, gereksiz not kırma, öğrencilere karşı okul yönetiminden sürekli destek isteme, kaçma, hat­

ta tayin isteme, aşırı yeme, hayal kurma, sürekli yakınma, psikosomatik rahat­sızlıklar, arkadaş ilişkilerinde isteksizlik, en sevilen öğretmen olmak için bol not vererek öğrencilere yağcılık etme, istenilen işin en azını yaparak yeni bir şeyler denemeden durumu idare etme vb. yöntemler geliştirirler.

Yöntem 3: İlk iki yöntemde, kazanmak için savaş ve karşıdakinin gereksinim­lerine saygısızlık var iken; bu yöntemde kaybeden yoktur, her iki taraf da kaza­nır. 1. ve 2. yöntemlerdeki olumsuzluklar yaşanmadığı bu yöntemde, taraflar içir? önemli olan çatışmanın çözümüdür. Esas olarak, "Kaybeden Yok" yöntemi bir so­run çözme sürecidir. Altı adımdan oluşmaktadır.

1. Adım: Sorunu tanımlamak.

2. Adım: Olası çözümler üretmek.

3. Adım: Çözümleri değerlendirmek.

4. Adım: En iyi çözüme karar vermek.

5. Adım: Kararı uygulamak.

6. Adım: Çözümün başarısını değerlendirmek.

Bu yöntemde taraflar ortak bir çözüm arayışına girerler ve olası çözümleri değerlendirerek en iyi çözüm üzerinde bir karar verirler. Kararın nasıl uygulana­cağına karar vermede hiçbir baskıya gerek olmadığından güç ve otorite de kulla­nılmaz.